Άσθμα
Τι είναι το άσθμα;
Το άσθμα είναι μια χρόνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή των αεραγωγών.
Όταν κάποιος ασθενής με άσθμα εισπνεύσει κάποιον ερεθιστικό παράγοντα από το περιβάλλον, προκαλείται μια υπερβολική απάντηση των βρόγχων (βρογχόσπασμος) η οποία οδηγεί σε στένωση του αυλού τους.
Η φλεγμονή των βρόγχων χαρακτηρίζεται από οίδημα και παραγωγή εκκρίσεων που είναι παχύρρευστες και κολλώδεις, με τελικό αποτέλεσμα την επιδείνωση της στένωσης του αυλού των βρόγχων. Έτσι, περιορίζεται η ροή του αέρα μέσα από τους βρόγχους.
Eίναι κληρονομικό;
Οι ασθενείς με άσθμα έχουν μια γενετική (κληρονομική) προδιάθεση, αλλά τα συμπτώματα εμφανίζονται μετά την έκθεση σε κάποιους εκλυτικούς παράγοντες.
Τέτοιοι παράγοντες είναι οι λοιμώξεις (ιδιαίτερα οι ιογενείς), παράγοντες στο περιβάλλον (σκόνη, γύρεις, τρίχωμα ζώων, υγρασία, καπνός, φάρμακα κ.λπ.) και η άσκηση.
Τι συμπτώματα έχω;
Το άσθμα εμφανίζεται με δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή), βάρος στο στήθος, βήχα ή συριγμό (σφύριγμα στην αναπνοή).
Τα συμπτώματα του άσθματος μπορεί να υποχωρήσουν με την κατάλληλη θεραπεία, αλλά μερικές φορές μπορούν να υποχωρήσουν αυτόματα. Η αποφυγή του ερεθιστικού παράγοντα που προκάλεσε τα συμπτώματα μερικές φορές αρκεί για να βελτιωθεί ο ασθενής.
Το άσθμα γενικά διαφέρει στις εκδηλώσεις του και ο κάθε ασθενής χρειάζεται ειδική αντιμετώπιση προσαρμοσμένη στις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητές του.
Χαρακτηριστικά, τα συμπτώματα αυτά επιδεινώνονται με την άσκηση, κατά τη νύχτα ή νωρίς το πρωί, σε συγκεκριμένες εποχές (συνήθως άνοιξη και φθινόπωρο), μετά από ιώσεις και μετά από έκθεση σε ερεθιστικούς παράγοντες στο περιβάλλον.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση του άσθματος μπορεί να γίνει με βάση το τυπικό ιστορικό και τα συμπτώματα του ασθενούς, αλλά και με την σπιρομέτρηση από το γιατρό.
Σπιρομέτρηση: Στην εξέταση αυτή ο γιατρός σου θα σου ζητήσει να φυσήξεις με όλη σου τη δύναμη μέσα σε ένα ειδικό μηχάνημα που λέγεται σπιρόμετρο και θα μετρήσει τη λειτουργία των πνευμόνων σου και την απόφραξη των αεραγωγών.
Ροομέτρηση:
- Γίνεται με ένα απλό μηχάνημα, το ροόμετρο, που μετράει τη μέγιστη ροή αέρα που μπορείς να πετύχεις σε μια δυναμική εκπνοή. Υπάρχουν αναλογικά και ηλεκτρονικά ροόμετρα.
- Χρησιμεύει κυρίως για την παρακολούθηση της αναπνευστικής λειτουργίας στο σπίτι, ιδιαίτερα σε ασθενείς με δύσκολα αντιμετωπιζόμενο άσθμα.
Δοκιμασίες πρόκλησης:
- Στις δοκιμασίες αυτές χορηγείται στον ασθενή μια ουσία (ισταμίνη, μεταχολίνη, μαννιτόλη) σε εισπνεόμενη μορφή σε αυξανόμενες δόσεις και παρακολουθείται η αναπνευστική του λειτουργία.
Δοκιμασίες άσκησης:
- Στις δοκιμασίες αυτές αξιολογείται η επίδραση της άσκησης στη λειτουργία των πνευμόνων.
Έλεγχος αλλεργίας:
- Μπορεί να γίνει με δερματικές δοκιμασίες ή με ειδικές εξετάσεις αίματος.
- Δεν είναι απαραίτητος για τη διάγνωση του άσθματος.
Ρινίτιδα και άσθμα
Περισσότεροι από τους μισούς ανθρώπους με άσθμα έχουν και αλλεργική ρινίτιδα. Από τους ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα, περίπου το 1/3 θα εμφανίσει κάποια στιγμή συμπτώματα άσθματος.
Τα τυπικά συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας είναι:
- φτάρνισμα
- φαγούρα στη μύτη
- ρινική συμφόρηση ή/και καταρροή
- αίσθημα φαγούρας στο λαιμό, τα αυτιά ή το στόμα
- πονοκέφαλος
- αδυναμία συγκέντρωσης
Συχνά οι ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα εμφανίζουν και αλλεργίες στα μάτια (αλλεργική επιπεφυκίτιδα). Στην περίπτωση αυτή εμφανίζουν κόκκινα μάτια, που συχνά δακρύζουν και εμφανίζουν αίσθημα φαγούρας.
Κάποιοι ασθενείς εμφανίζουν συμπτώματα μόνο την άνοιξη ή το φθινόπωρο και πάσχουν από “εποχιακή αλλεργική ρινίτιδα“. Αυτοί οι ασθενείς έχουν συνήθως αλλεργίες σε γύρεις (από φυτά, δένδρα, γρασίδι ή λουλούδια) ή σε μύκητες (που υπάρχουν στην υγρασία).
Κάποιοι ασθενείς, ωστόσο, μπορεί να εμφανίζουν συμπτώματα ολόκληρο το χρόνο και τότε μιλάμε για “ολοετή αλλεργική ρινίτιδα“. Οι ασθενείς αυτοί έχουν κατά κανόνα αλλεργίες σε αλλεργιογόνα που υπάρχουν στην καθημερινότητα, όπως τα ακάρεα της οικιακής σκόνης, το τρίχωμα των κατοικίδιων ζώων και κάποια χημικά ή τροφές.
Πως θα το αντιμετωπίσω;
Στόχος της αντιμετώπισης του άσθματος είναι να μπορείς να πηγαίνεις κανονικά στην εργασία ή το σχολείο σου, να συμμετέχεις σε αθλητικές δραστηριότητες, να κοιμάσαι καλά το βράδυ και να αποφεύγεις τις κρίσεις του άσθματος. Για να τα πετύχεις όλα αυτά θα πρέπει να μάθεις να ελέγχεις το άσθμα σου! Το άσθμα σου είναι ελεγχόμενο εάν έχεις:
- Καθόλου (ή ελάχιστα*) συμπτώματα στη διάρκεια της ημέρας
- Καθόλου περιορισμό δραστηριοτήτων (εργασία – σχολείο)
- Καθόλου συμπτώματα τη νύχτα
- Καθόλου (ή ελάχιστη*) ανάγκη για λήψη ανακουφιστικού φαρμάκου
- Φυσιολογική αναπνευστική λειτουργία
- Καθόλου παροξύνσεις το τελευταίο έτος
Εάν οποιοδήποτε από τα παραπάνω δεν ισχύει, το άσθμα σου είναι μερικά ελεγχόμενο και θα πρέπει να συμβουλευθείς το γιατρό σου. Εάν τρία ή περισσότερα από τα παραπάνω δεν ισχύουν, το άσθμα σου είναι μη ελεγχόμενο και θα πρέπει να συμβουλευθείς το γιατρό σου άμεσα.
Πως θα αντιμετωπίσω μια κρίση;
Εάν τα συμπτώματα του άσθματος (βήχας, συριγμός, βάρος στο στήθος, δύσπνοια) επιδεινώνονται πολύ και απότομα, μπορεί να αρχίζει μια κρίση.
Οι πρώτες κινήσεις που πρέπει να κάνεις είναι:
- Απομακρύνσου από τον ερεθιστικό παράγοντα στο περιβάλλον (π.χ. καπνός, ερεθιστικές ουσίες ή αλλεργιογόνα), όταν αυτό είναι δυνατό.
- Πάρε 1-2 εισπνοές από το ανακουφιστικό φάρμακο που σου έδωσε ο γιατρός σου.
- Κάθισε ήρεμα και πάρε ήρεμες εισπνοές έως ότου αισθανθείς καλύτερα.
- Εάν δεν αισθανθείς καλύτερα, πάρε άλλες 1-2 εισπνοές από το ανακουφιστικό φάρμακο μπορείς να το επαναλάβεις συνολικά 4-5 φορές.
- Εάν δεν βελτιωθείς παρά τις εισπνοές του ανακουφιστικού φαρμάκου επικοινώνησε με το γιατρό σου ή ζήτησε βοήθεια άμεσα από άλλους.
